Günlük dilimizde yeni çıkan sebze ve meyveler için kullandığımız "turfanda" kelimesinin kökeni, binlerce yıllık bir geçmişe dayanıyor.
Doğu Türkistan’ın Turfan Havzası'ndan gelen bu ifade, dünyanın en alçak noktalarından birinde kurulu verimli toprakları işaret ediyor. Deniz seviyesinin 150 metre kadar altında bulunan Turfan, sıcak iklimi ve gelişmiş yeraltı sulama sistemi sayesinde meyve ve sebzelerin çok erken yetiştiği bir bölge.
Bölgenin sulanması, çevredeki dağlardan getirilen suyla sağlanıyor. Bu suyu taşıyan kanallar ise “karez” adı verilen, yerin altındaki devasa mühendislik yapılarıyla oluşturulmuş. Milattan önce 500'lü yıllara tarihlenen bu sistemin 5 bin kilometre uzunluğunda olduğu ve çölde 60 kilometrelik mesafeyi aşarak Turfan’a ulaştığı belirtiliyor.
İleri matematik ve mühendislik bilgisi gerektiren karezler, Eski Türkler’in bilim ve teknolojiye olan katkısının somut kanıtları arasında yer alıyor.
Bugün turfanda meyve ve sebzeleri tüketirken, bu kadim uygarlığın izlerini de yaşatıyoruz.
Gündoğumu Gazetesi
www.gundogumu.com