O bakir doğa da görüleceği üzere en ağır tahribat, Santa'ya az bir mesafe kala olan dar bir vadide acımasızca yapılıyordu.
Su, sanki birilerine göre yalnızca derelerden boş boş akan gereksiz bir bileşik olarak görülüyor, oysa o bölgenin çok zengin bir flora ve faonaya sahip olduğunu bilmek kahin olmayı gerektirmiyor
Yapılan insafsızca çalışmalar sonucu su yatağı değiştirilirse, bu eşsiz bölge de ekosistem açısından büyük bir kayıp söz konusu olacak
Esas üzüü olan ise devasa tüneller yapabilmek için, yüzlerce yıllık, olgunluğa erişmiş ormanlar bir bir katlediliyor
Kısaca şunu söylemek gerekirse ne akademisyen, ne olağan üstü bir mevki makam sahibi olmaya gerek yok
Her hangi bir insan veya canlı bile HES’lerin ne kadar gereksiz ve doğaya ne denli korkunç etkileri olduğunu şu resimlere bakıldığında anlayabilmektedir.
SANTA MADENCİ KASABASI
Tarihi "Santa madenci kasabası" ve bu yerleşimden günümüze kalan "Santa Harabeleri”, Gümüşhane merkez ilçeye bağlı Dumanlı köyü ve mahallelerinden oluşmaktadır. Osmanlı döneminde madenci köyü yerleşmesi olan Santa (Dumanlı Köyü), Yanbolu vadisi içerisinde ve sahilden 47 km içeride ortalama 1.600 metre yükseklikte yer almaktadır.
Bölge ile ilgili çalışmalarda, ilk yerleşmelerin ortaçağda madenlerin işletilmesine dayalı olarak kurulduğu belirtilen Santa yerleşiminin daha eski yerleşim olması kuvvetle muhtemeldir. 1461 - 1476 yıları arası, Fatih Sultan Mehmet döneminde tüm Trabzon ve Doğu Karadeniz illeri ile birlikte yöre feth edilerek Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. 1500-1800 döneminde önemli bir madenci yerleşimi olan bölge 1923 nüfus mübadelesi ile tamamı Ortodox Hıristiyan (Rum) olan halkın Yunanistan’a göç ettirilmesi sonrası boşalmıştır. Günümüzde sadece yaz aylarında yayla yerleşimi olarak kullanılmaktadır. Santa yerleşimi önemli bir madenen yerleşimi olması yanında Bayburt-Trabzon arasında mevcut tarihi ipek yolunun Taşköprü-Sümela-Maçka arasındaki güzergahını kontrol altında tutan stratejik bir konumda bulunmaktaydı.
